Door sommige chemokuren neemt de eetlust bij uw kind af, hoe smakelijk de maaltijd er ook uitziet. Uw kind begint al met tegenzin te eten, of stopt sneller met eten doordat hij/zij een vol gevoel krijgt. Soms eet men minder zonder dat men dit in de gaten heeft. Door één keer per week uw kind te wegen voorkomt men onaangename verrassingen. Kleine schommelingen in het gewicht zijn normaal. Enkele suggesties:

• Probeer de voeding over de hele dag te spreiden. Geef bijvoorbeeld het nagerecht wat later. Geef tussendoor ook extra yoghurt of vla, of een stukje kaas of worst, of een boterham.
• U kunt beter geen grote hoeveelheden soep of bouillon vlak voor de maaltijd geven. Dit geeft een vol gevoel, waardoor uw kind daarna minder kan eten. Bouillon, zelfs indien deze door uzelf gemaakt is van kip of schenkel, bevat geen eiwitten en energie.
• Sommige kinderen eten ‘s avonds makkelijker. Als dat het geval is bij uw kind, zorg er dan voor dat die dan iets extra’s inneemt. Eventueel kunt u iets te eten of te drinken bij het bed zetten. Probeer de maaltijden te variëren. Geef in plaats van een boterham bijvoorbeeld eens een pannenkoek.
• Een gezellig gedekte tafel met meerdere mensen werkt soms stimulerend op de eetlust.

Voedingsmiddelen die helpen tegen kanker die al is ontstaan, bestaan helaas niet. Dit komt omdat de invloed van voeding beperkt is tot het ontstaan van kanker. Het ontstaan van kanker verloopt in een aantal fasen of stappen. De eerste fase is dat een kern van een cel, ergens in het lichaam, beschadigd raakt. In de kern van een cel, het genetisch materiaal, kan de cel informatie vinden over wat hij moet doen, welke taken hij heeft. Door de beschadiging in de kern kan de cel in een abnormale cel zijn veranderd. Vaak wordt de schade gerepareerd of wordt de veranderde cel door het immuunsysteem opgeruimd. Wanneer de cel echter met de beschadiging blijft bestaan en abnormaal gaat groeien, is het een kankercel geworden. Na verloop van tijd is de kankercel uitgegroeid tot een gezwel en heeft ze zich soms ook uitgezaaid. In die laatste fase wordt kanker meestal pas ontdekt. In deze groeifase heeft voedsel geen directe invloed op de kankercellen. Geen directe invloed wil zeggen dat de manier waarop men eet of wat men eet niet kan zorgen dat de tumor kleiner wordt of niet gaat uitzaaien. Daarom schrijft uw dokter ook geen speciaal dieet voor. Voedsel heeft wel een indirecte invloed, bijvoorbeeld op de conditie. Als uw kind problemen heeft met het gewone eten, kan het aanpassen van zijn voeding of het advies van een diëtist zinvol zijn.

Nee, bijwerkingen als misselijkheid, braken, veranderingen in het bloed, haaruitval en diarree kan men niet voorkomen door bepaald voedsel te eten. Wel is het zo dat bij langdurig hetzelfde voedsel (éénzijdig voedsel) een tekort aan bepaalde voedingstoffen kan ontstaan. Hierdoor kan het herstel worden vertraagd en heeft uw kind misschien langer last van de bijwerkingen. De voedingsadviezen zijn er juist op gericht om uw kind te helpen zo goed mogelijk te blijven eten, ondanks de hinderlijke klachten. Daarnaast kunnen hinderlijke klachten als diarree met een aangepaste voeding minder ongemak geven.

In principe hoeft uw kind niet anders te gaan eten als het chemotherapie krijgt. Iemand met kanker heeft dezelfde voedingsstoffen nodig als voor de ziekte. Wel is het soms beter om van bepaalde voedingstoffen meer te eten en andere niet te eten (zoals schimmelkazen). Een lijst van aanbevolen voeding kan u op de dienst verkrijgen. De eetlust van uw kind kan tijdens de kuur afnemen. Het kan geen kwaad als het dan wat minder gaat eten. Wel geeft u op de goede dagen best wat extra eten. Op die manier blijft uw kind min of meer op zijn gewicht en krijgt het voldoende voedingstoffen binnen. Als uw kind goed eet, is een speciaal dieet niet nodig. Zijn er wel klachten, dan bespreekt u die het best met de dokter en/of diëtist.

Een complete voeding zorgt ervoor dat het lichaam in optimale conditie blijft. Hierdoor doorstaat uw kind de behandeling beter. Uit onderzoek is gebleken dat patiënten die slecht aten, meestal meer last hadden van de bijwerkingen van de chemotherapie. Uw kind zal zich lichamelijk en geestelijk fitter voelen als het goed kan eten tussen de kuren in. Hierdoor kan het sneller herstellen na iedere kuur.

Indien het, ondanks alle voedingsadviezen, niet lukt om het gewicht op peil te houden tijdens de chemokuren en indien het gewicht vermindert met meer dan 10% (van het oorspronkelijke gewicht), dan zal de dokter waarschijnlijk met sondevoeding starten. Dit is noodzakelijk om de katabole status van het lichaam te doorbreken en om voldoende bouwstoffen aan het lichaam aan te bieden via het maagdarmkanaal. Er zal dan via de neus een zachte siliconesonde geplaatst worden die enkele dagen ter plaatse kan blijven. Het plaatsen van de sonde is niet pijnlijk maar wel eventjes niet prettig. Eens de sonde ter plaatse zit, ondervindt uw kind hiervan weinig last. Hij/zij kan drinken en eten als die wil, langs de sonde, zoals voorheen en er kan dan sondevoeding gestart worden in continu drip. Dit laatste heeft het voordeel dat de maag niet overbelast wordt en het lichaam toch de nodige calorieën en bouwstoffen krijgt om het gewicht terug op peil te brengen.

Ondanks de chemotherapie is het mogelijk dat uw kind dikker wordt. Misschien is uw kind meer gaan eten door spanningen rondom het ziek zijn. Sommige medicijnen doen de eetlust toenemen (o.a. prednison). Als uw kind dikker wordt, mag het bewust vermageren, ook tijdens ziekte en behandelingen. Strenge diëten zijn echter niet goed. U moet er altijd voor zorgen dat de voeding voldoende bouwstoffen levert. Vermagering van een paar honderd gram per week bereikt men door het beperken van suiker, koek, snoep en gebak en door vaker te kiezen voor minder vette producten: magere vleeswaren, magere kaas, magere melk(producten), mager vlees en dergelijke. Laat uw kind royaal (mineraal)water, magere bouillon, groentesap, thee zonder suiker en eventueel magere melk drinken. Het is een feit dat snel eten veelal samengaat met teveel eten. Laat uw kind dus de tijd nemen voor iedere maaltijd.

Kinderen die chemotherapie krijgen, kunnen vermageren. Dit kan doordat ze minder eten. Men eet minder omdat de eetlust verminderd is, de smaak veranderd is of door andere eetproblemen. Als er daardoor minder brandstoffen worden opgenomen dan dat er door het lichaam verbruikt worden, treedt vermagering op. Meestal heeft het lichaam wel enige vetreserves. Het is echter beter een tekort aan bouwstoffen te voorkomen. Probeer daarom tussen de kuren in minstens de aanbevolen hoeveelheden voedingsmiddelen te gebruiken. Als uw kind geen honger heeft, betekent dat niet dat zijn/haar lichaam minder voedsel nodig heeft. U moet daarom proberen tussen de kuren in, ondanks alles, uw kind toch voldoende bouwstoffen te eten geven. Hieronder volgen enkele tips die u misschien vreemd vindt. Het gaat namelijk om energie- en vetrijk voedsel, dat voor gezonde mensen juist afgeraden wordt. Adviezen voor gezonde mensen zijn bedoeld ter preventie van welvaartsziekten, omdat veel mensen meer eten dan goed voor hen is. Deze adviezen zijn voor uw kind nu niet geschikt, want het eet nu juist minder dan goed is. Het is belangrijk dat uw kind voldoende probeert te eten, zodat zijn/haar conditie op peil blijft. Enkele suggesties:

• Geef royaal beleg op de boterham van uw kind.
• Iedere dag een ei kan nu geen kwaad.
• Een potje pudding of een kleine salade eet soms makkelijker dan een boterham.
• Kies voedingsmiddelen die veel energie (vet en suiker) bevatten, zoals volle melk en melkproducten, volvette kaas, vettere vleeswaren, koek, snoep, gebak en hartige snacks.
• Probeer voedingsmiddelen die snel een vol gevoel geven te vermijden, zoals rauwkost, vers fruit en volkorenbrood. Gebruik liever gekookte groenten (met boter of saus), vruchtensap (met suiker) en lichtbruin of witbrood (met royaal boter en beleg). Neem een klein beetje fruit met veel slagroom of pudding.
• Doe ongeklopte slagroom in pudding, yoghurt, soep en saus. Ongeklopte slagroom geeft minder snel een vol gevoel, men kan daar dus meer van eten.
• Geef geen halvarine, maar gebruik extra roomboter of margarine. Besmeer het brood en beschuit royaal met boter een roer een klontje boter door de pap, groente, aardappelpuree en saus.
• Geef veel suiker in de koffie, thee of warme melk. Geef nu geen zoetjes.
• Een salade of een dikke maaltijdsoep eet soms gemakkelijker dan een warme maaltijd.
• Is uw kind te moe om te eten? Geef hem/haar dan vaker op de dag een kleine maaltijd. Hiervoor kan men kiezen uit brood zonder korst met zacht beleg of pudding. Gestoofde vis, roerei en ragout eten makkelijker dan een stukje vlees. Tussendoor mag u gerust een ijsje, milkshake, puddinkje en vruchtensap geven.

Diarree wil zeggen dat de ontlasting heel dun is en heel vaak komt. Dit kan verschillende oorzaken hebben. Soms kan een dieetadvies nuttig zijn. Sommige cytostatica kunnen tijdelijk diarree geven. Raadpleeg de hieronder genoemde adviezen en neem contact op met de dokter indien de diarree na een paar dagen niet over is. Uw dokter kan eventueel medicijnen tegen diarree voorschrijven. Enkele suggesties:

• Mocht uw kind door de behandeling diarree krijgen, laat het dan voorlopig nog normaal eten. Minder eten geeft immers tekorten aan voedingsstoffen en zal het herstel niet versnellen.
• Laat uw kind voldoende drinken. Met diarree gaan veel vocht en zouten verloren; laat uw kind daarom de verliezen compenseren door bij elke diarree 10ml/kg van een orale zoutoplossing te geven (zoals o.a. ORS of GES45).
• Vermijd voedingsmiddelen die stimulerend op de darmen kunnen werken. Deze kunnen de diarree verergeren. Vermijd dus ui, prei, koolsoorten, peulvruchten, rabarber, pruimen, vijgen, noten en scherpe kruiden.

Als uw kind minder vaak ontlasting heeft, of als de hoeveelheid afgenomen is of zo dik is dat het klachten geeft, noemen wij dit verstopping of obstipatie. Het is niet zo dat uw kind elke dag ontlasting moet hebben. Dit is een misvatting. Moeizame of harde ontlasting kan verschillende oorzaken hebben. Het kan door de behandeling komen, doordat uw kind minder of anders is gaan eten, of door minder lichaamsbeweging. Maar de darmen kunnen ook door ziekte van slag raken. Als een stuk darm het slecht doet, kan dat gepaard gaan met plaatselijke verbredingen en vernauwingen. Dit kan problemen geven met het vormen van goede ontlasting. In dat geval is dieetadvies nodig. Sommige pijnstillers (morfine, codeïne) en ijzerbevattende medicijnen kunnen de darmwerking vertragen. De dokter zal dan uw kind een laxeermiddel voorschrijven, omdat voedingsadviezen in dit geval onvoldoende helpen. Hier volgen enkele algemene suggesties:

• Gebruik voldoende vocht, laat uw kind minimaal 1 tot 1,5 liter per dag drinken.
• Gebruik voeding die rijk is aan voedingsvezels. Dit zijn onverteerbare bestanddelen in de voeding. Deze verbeteren de ontlasting, onder andere door stimulerende werking op de darmen.
• Laat uw kind op geregelde tijden eten en sla nooit het ontbijt over.
• Laat uw kind voor het ontbijt een glas lauw water of vruchtensap drinken.
• Geef liever volkorenbrood dan witbrood. Het is echter een misvatting om te denken dat witbrood of beschuit stoppend zouden werken. Wit brood geeft nog altijd een betere ontlasting dan geen brood.
• Geef uw kind bij ongewenste vermagering wat het het makkelijkste vindt om te eten en vraag de dokter om een laxeermiddel.

Een droge mond is erg lastig, met name bij het kauwen en doorslikken van vast voedsel. Dit kan makkelijker gemaakt worden door bij het eten wat te drinken. Laat uw kind bij iedere hap een slok nemen om het eten hiermee weg te spoelen. Geef bij voorkeur dranken die veel bouwstoffen en energie bevatten, zoals melk, vruchtensap of limonade. Brood eet makkelijker als dit belegd wordt met roerei en tomaat, kaas met geraspte komkommer of tomaat enz. Geef naast of in plaats van brood ook pudding of yoghurt. Aardappelen zijn makkelijker te eten als u royaal saus gebruikt. U kunt ook de aardappelen vervangen door macaroni en spaghetti. Voor de warme maaltijden kunt u zachte en smeuïge vleessoorten als ragout en karbonades, of gestoofde vis geven. Een droge mond maakt het spreken lastiger. Probeer de mond van uw kind vochtig te houden door hem/haar regelmatig kleine slokjes te laten drinken of een ijsklontje te laten smelten in de mond. Grote hoeveelheden vocht hebben geen zin. Ze geven een vol gevoel en dat kan de eetlust verminderen. Het kan prettig zijn om op (suikervrije) producten zoals kauwgom of kleine pepermuntjes te zuigen. Bij een droge mond hoort ook vaak een vieze smaak.

Door chemotherapie kunnen slijmvliezen in de mond en keel gevoelig worden. Als de slijmvliezen in contact komen met het voedsel doet het pijn. Sommige gerechten zijn pijnlijker dan andere; vermijd gerechten die nu extra pijnlijk zijn. Enkele suggesties:

• Laat scherpe kruiden weg, zoals peper, knoflook, mosterd. Gebruik ook minder zout.
• Te scherpe gerechten kunnen verzacht worden door een scheutje ongeklopte room.
• Vermijd koolzuurhoudende dranken, deze kunnen erg pijnlijk zijn.
• Gebruik geen zuur fruit en zure vruchtensappen, zoals sinaasappels, grapefruit en de sappen hiervan. Meestal worden aardbeien, appels, ananas, abrikozen, peren, pruimen, perziken en de sappen hiervan beter verdragen. Fruit of sap kunt u vermengen met pudding of yoghurt.
• Probeer uit te zoeken op welke temperatuur uw kind het eten het prettigst vindt. Zijn/haar mond kan gevoelig zijn voor warm en koud. Gerechten en dranken op kamertemperatuur worden meestal het beste verdragen. Soms helpen ijs of ijsklontjes; ze werken verdovend. Wees wel extra voorzichtig met erg warme gerechten.
• Gebruik bij een ontstoken mond een dik rietje om te drinken. Knip het rietje eventueel kort, dan kost het drinken minder kracht.
• Zorg voor een goede mondhygiëne.

Niet alle cytostatica veroorzaken misselijkheid. Enkele suggesties:

• Misselijkheid beperkt zich meestal tot tijdens en vlak na de kuur. Forceer deze dagen niets en haal later de schade in.
• Begin na een periode van erge misselijkheid met kleine hapjes, bvb. een beschuitje met een glaasje melk, of een klein potje yoghurt of pudding. Houd de maaltijden klein en geef vaker iets kleins te eten: teveel ineens kan de misselijkheid verergeren.
• Probeer uw kind voldoende te laten drinken. Te weinig vocht verergert de misselijkheid.
• Laat uw kind op tijdstippen eten wanneer hij/zij minder misselijk is, zoals ‘s avonds laat.

Soms verergert de misselijkheid met een lege maag; geef dan ieder uur iets. Eet uw kind daardoor meer dan het nodig heeft, kies dan calorie-arme gerechten en geef kleine hoeveelheden. Soms kan een afleidend praatje of muziek tijdens het eten de misselijkheid verminderen.

Gerechten waar uw kind vroeger van hield, kunnen plotseling tegen staan. Vaak zijn dit gerechten met een sterke geur. Tijdens de chemotherapie kan uw kind soms last hebben van een vieze smaak; hier is helaas weinig tegen te doen. Enkele suggesties:

• Is de hele maaltijd een probleem? Geef dan een broodmaaltijd met extra vleeswaren of een eiergerecht en een beetje rauwkost of groentesap. Ook een koude maaltijdsalade, zoals een zalmsalade, is een goede maaltijdvervanger.
• Om te drinken kan men de volgende dranken uitproberen: (warme) melk, chocolademelk, drinkyoghurt en vruchtensap. Deze geven ook veel bouwstoffen en energie.
• Als gebraden vlees tegenstaat, probeer dan eens gestoofde vis, kip of (roer)ei. U kunt ook bepaalde vleeswaren, zoals rosbief, rollade of ham, koud geven bij de groenten en aardappelen. Een stamppot met geraspte kaas of groenten met een kaassaus kunnen ook een alternatief zijn.
• Fris-zure gerechten worden meestal wel goed verdragen. Probeer 's vlees met schijfjes gebakken appel of druiven, kip met ananas of met banaan, vlees met zoetzure saus. Als het vlees bijna klaar is, voegt u het fruit toe en laat u dit nog even mee bakken. Fruit geeft ook een frisse smaak aan salades.
• Bij een vieze smaak in de mond is een goede mondhygiëne belangrijk: laat uw kind regelmatig zijn tanden poetsen en zijn mond spoelen.

Als men voldoende en gevarieerd eet, meestal niet. Extra vitamines, mineralen of voedingspreparaten zijn bij een goede voeding niet nodig. Ook als men enkele dagen minder goed eet, bijvoorbeeld na iedere chemokuur, zijn extra preparaten meestal niet nodig. Het lichaam beschikt over voldoende reserves en deze reserves vult men weer aan in de ‘goede’ dagen tussen de kuren in. Kan uw kind echter langere tijd (bijvoorbeeld een week) na iedere kuur niet goed eten, dan kunnen er tekorten ontstaan. Raadpleeg dan uw dokter en/of diëtist. Uit eigen beweging vitamines en andere preparaten slikken is niet nodig. Gewoonlijk zijn ze overbodig. Grote hoeveelheden (hoge doseringen) van bepaalde vitamines kunnen zelfs schadelijk zijn! Het gebruik van een multi-vitamine of mineralenpreparaat met een lage dosering (maximaal 1 keer de aanbevolen dagdosis) kan meestal geen kwaad. Vraag uw dokter en/of diëtist om advies. Meld het gebruik ook bij uw dokter.