Zoals voor alle organen geldt, is de nadelige werking van de chemotherapie op het hart afhankelijk van het soort middel en de hoeveelheid die uw kind daarvan toegediend krijgt (dosering). Adriamycine en aanverwante stoffen kunnen de pompkracht van het hart verminderen, maar alleen boven een bepaalde dosis. Deze zogenaamde cumulatieve dosis (de optelsom van iedere hoeveelheid die per kuur gegeven wordt) is bekend. Bij gebruik van grote hoeveelheden van deze middelen wordt de hartwerking van uw kind gecontroleerd. Als de pompkracht van het hart achteruitgaat, wordt de behandeling met het betrokken middel gestopt. Als schade aan het hart optreedt is dat vaak niet tijdelijk. Gelukkig komt deze schade tegenwoordig nauwelijks meer voor, omdat bekend is welke hoeveelheid cytostatica veilig toegediend kan worden. Tijdens de toediening van bepaalde cytostatica kunnen ook hartritmestoornissen optreden. Meestal gaat het hart veel sneller kloppen. Dit wordt een snel hartritme of tachycardie genoemd. Het is goed te behandelen of verdwijnt spontaan. Deze hartritmestoornissen duren meestal niet lang en treden zelden op.

Sommige cytostatica irriteren de vaatwand van het bloedvat. Soms ontstaat kort na de toediening een bloedvat- of aderontsteking. De ader is daarbij rood en pijnlijk. Dit wordt behandeld met “hirudoid” zalf of met natte, koele kompressen. De aderontsteking is altijd tijdelijk. Na de ontsteking kan de ader harder aanvoelen dan andere aderen. Bepaalde bewegingen doen soms pijn. Bij sommige middelen kan een bruine streep ontstaan over de ader waarin uw kind het middel toegediend kreeg. Ook deze klachten verdwijnen vanzelf. Meestal duurt dat enkele weken tot een paar maanden. Een aderontsteking is lastig, maar niet gevaarlijk. Men kan aderontstekingen proberen te voorkomen door de stof langzamer toe te dienen, of door de stof met meer oplosmiddel (dus minder geconcentreerd) te geven. Soms is dit niet mogelijk. Bij kinderen wordt meestal gekozen voor een Port-a-Cath systeem of een Hickman katheter. Dit is een soort permanente toegangspoort in een groot bloedvat, waardoor de kleinere perifere bloedvaten niet steeds aangeprikt hoeven te worden en de kans op aderontstekingen kleiner wordt.

Bij behandeling met cytostatica wordt er goed op gelet dat het middel in het bloedvat wordt gespoten. Dit is via Port-a-cath systemen of Hickman catheters zeker het geval daar zij chirurgisch in een groot bloedvat zijn geplaatst. Het middel wordt dan door het bloed meegenomen naar de plaats waar het zijn werk gaat doen. Als het niet in het vat komt maar ernaast, kan het op die plek gaan werken. Soms geeft dit ernstige klachten. Sommige middelen, bijvoorbeeld Ara-C, zijn in zo’n geval vrij onschuldig en veroorzaken geen nadelige gevolgen. Middelen die wel klachten geven, zijn onder andere adriamycine, vincristine, vinblastine, mitomycine-C. De klachten die men krijgt als het middel naast het bloedvat wordt gespoten zijn pijn, branderigheid en zwelling van de plek van toediening. Maar zoals eerder gezegd is dit bij kinderen zeer uitzonderlijk daar de meesten over een centrale lijn beschikken zoals een Port-a-Cath of Hickman catheter. Indien uw kind toch om een of andere reden perifeer chemotherapie krijgt en een branderig gevoel en pijn zou voelen, moet u dit zo snel mogelijk te melden. De toediening moet dan gestopt worden. De behandeling van een extravasatie (zo noemen dokters het naast het bloedvat spuiten van cytostatica) en de gevolgen daarvan zijn per middel en situatie verschillend.